Yoga en Stress

yoga en stress

Toen ik nog op de basisschool zat, en het duidelijk was dat ik naar het gymnasium zou gaan, kreeg ik de opmerking naar mijn hoofd (toen ik het antwoord op een vraag niet wist): ‘Maar jij gaat naar het gymnasium, dus jij moet alles weten.’ Begrijp me niet verkeerd, ik ben nooit gepest, maar deze opmerking is nooit meer weggegaan uit mijn geheugen. 

Hetzelfde gebeurt nu bij het label ‘yogadocente’. Jij doet yoga, dus je bent altijd rustig, stressbestendig, flexibel, zen, verlicht. Vul het label zelf maar in. Maar dit is niet de realiteit of wel?

Stress in het lichaam

Wanneer het centrale zenuwstelstel een stressvolle situatie ervaart, gaan er hormonen vanuit de hypothalamus via de hypofyse (klieren in de hersenen) naar de bijnieren. De bijnieren, gelegen boven de nieren, maken de stresshormonen adrenaline en cortisol aan, en wanneer deze in de bloedsomloop komen, komt het lichaam direct in actie:

Deze fysieke veranderingen vergroten je kracht en uithoudingsvermogen, versneller je reactietijd en vergroten je focus, zodat je kunt vluchten van of vechten tegen het aankomende gevaar.

Deze stressrespons is een noodzakelijke en natuurlijke reactie van het lichaam bedoeld om ons te beschermen van gevaren. Wanneer de stress of de bedreiging voorbij is, geeft de hypothalamus het signaal dat alles weer terug kan keren naar normaal. Als het centrale zenuwstelsel niet tot rust komt, doordat de stress niet weggaat of men niet kan ontspannen, dan blijft de stressreactie doorgaan. Dit is waar de problemen ontstaan.

Cortisol, het stresshormoon

Adrenaline is het hormoon dat het lichaam in gang zet gedurende korte termijn stress; cortisol is het hormoon dat ons lichaam regeert tijdens lange termijn stress. Cortisol is een steroide hormoon, dat invloed uitoefent op ons metabolisme (de glucose-spiegel). Meer glucose betekent meer energie om te kunnen overleven in moeilijke tijden. Daarnaast onderdrukt cortisol ook het immuunsysteem, zodat de energie/glucose die normaal voor het helen van het lichaam gebruikt wordt, nu ook gebruikt kan worden voor de stressvolle situatie. 

Toen ik de effecten van cortisol op een rijtje zette voor de workshop, schrok ik daar eigenlijk een beetje van. Ik wist dat stress erg slecht was voor het lichaam, maar dat teveel cortisol zoveel schade aan kon richten, dat had ik niet verwacht!

Wat zijn de effecten van een langdurig verhoogd cortisolgehalte in het bloed?

Stress verminderen

Dit lijstje lijkt wel alomvattend, alsof de meeste klachten tegenwoordig veroorzaakt worden door langdurige stress. Aan de ene kant is dit confronterend, maar aan de andere kant betekent dit ook, dat het enige wat we hoeven te doen om heel erg veel fysieke en mentale klachten te verminderen, is leren ontspannen! 

Wanneer je ontspant, kan het immuunsyteem haar werk weer doen. Spierspanning laat los en pijnklachten kunnen genezen. Een goede nachtrust geeft weer ruimte voor helderheid en een positieve kijk op het leven. Maar als we ons zo goed voelen als we het doen, waarom is het dan toch zo lastig om te ontspannen?

Laten we terugkomen bij het begin. Het zenuwstelsel raakt geprikkeld of overprikkeld en stuurt signalen naar de hersenen die hormonen activeren, die op hun beurt het zenuwstelsel weer ‘aan’ houden. Alles wat we dus hoeven te doen, is het zenuwstelsel kalmeren en deze cyclus is doorbroken. Een manier om dit te doen is rustig ademen. Hieronder twee oefeningen om je hiermee te helpen:

  1. Ga gemakkelijk zitten. Sluit de ogen. Adem rustig in, adem rustig uit. Tel 1, 2, 3, 4 op de inademing, tel 1, 2, 3, 4 op de uitademing. Herhaal een paar minuten.
  2. Ga liggen met de benen gebogen, knieen tegen elkaar aan, voeten uit elkaar zodat de benen en onderrug kunnen onspannen. Leg je handen op het zachte gedeelte van de buik. Concentreer je op je ademhaling. Tel 10 in, 10 uit. 9 in, 9 uit. 8 in, 8 uit. Tot je bij 1 bent aangekomen. Herhaal. Strek je benen uit, laat je voeten uit elkaar vallen, en ontspan.

Stress is relatief

We hebben genoeg te eten, we hebben een warm huis, we wonen in een fantastisch land, we komen niets te kort. En toch leven veel mensen in een gevoel van gebrek, in het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn, in het gevoel dat ze harder moeten werken, socialer moeten zijn, beter moeten presteren. Dat betekent dat onze stress voornamelijk mentaal is, een druk die je jezelf oplegt in deze moderne maatschappij. Het zijn onze gedachten die ons tegenhouden om te ontspannen. Continue stimulatie van anderen, (social) media, werk, etc. zorgt ervoor dat we nooit uit staan. Mijn advies is om je verantwoordelijkheid te nemen, en jezelf geen slachtoffer te maken van maatschappelijke verwachtingen.

Een goed voorbeeld vind ik de 996-cultuur die momenteel heerst in Japan. Dit betekent dat in veel bedrijven de werknemers werken van 9 uur tot 21 uur, 6 dagen in de week. Dit zorgt voor enorm veel stress, depressie en zelfs een toename in zelfmoorden in deze bedrijfscultuur. Als buitenstaander kun je dan makkelijk denken, maar dan stoppen ze toch gewoon met werken? Of zoeken ze een betere baan? Door een goed salaris, sociale druk, en het idee dat als anderen het doen, zij het ook moeten kunnen, zetten deze Japanners dit ongezonde systeem voort. Dat is Japan, denk je dan misschien. Maar doen vele Nederlanders niet precies hetzelfde – al is de vorm wellicht wat milder? 

Hoe lastig je situatie misschien ook is, en hoe gehecht je ook bent aan je vaste salaris, je hebt altijd een keuze. Je mag dingen anders doen, en je mag ervoor kiezen om je stressvolle leven achter je te laten. Laat je jezelf leiden door angst, en blijf je slachtoffer van de situatie, of ga je het heft in eigen handen nemen – hoe eng en onzeker dat ook mag zijn?

Stress is niet negatief

Wat?! Nu we net gezien hebben hoeveel schade cortisol kan aanrichten ga ik zeggen dat stress helemaal niet negatief is? Hoe kan dat nu? 

Misschien hebben je de film Joy gezien, met Jennifer Lawrence? Deze film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Joy die een gigantisch bedrijf heeft opgebouw dat begon met de ‘wondermop’ (een soort dweil). In de film zie je dat haar moeder haar kamer nauwelijks uitkomt en haar dagen vult met het kijken naar soaps op televisie. Joy heeft daarin haar eigen keuze te maken: Blijf ik thuis zoals mijn moeder, en verstop ik me voor de wereld, of ga ik het leven aan? 

Want ja, het leven is stressvol, maar als je iets wil bereiken zal je daar toch doorheen moeten. Het alternatief is het niet doen, maar is dit wat je wil? Misschien is televisie niet jouw ding, maar ik denk dat dit voorbeeld voor iedereen wel herkenbaar is. Het gaat erom dat je situaties niet gaat vermijden omdat je ze moeilijk of stressvol vindt, maar dat je leert omgaan met die stress zodat je het leven kunt leiden dat je wil leiden.

Verhuizen veroorzaakt stress, trouwen veroorzaakt stress, promoties op werk veroorzaken stress, maar zijn dit geen hele positieve dingen in het leven? En als ook positieve gebeurtenissen stress veroorzaken in het lichaam, is stress dan nog wel negatief? Wist je dat als je doorademt, je stress verandert in enthousiasme? En als je je adem vastzet, dat je stress verandert in angst?

Je yogabeoefening kan je hierbij helpen. Hoe beter je in contact bent met je eigen gevoelens en je bewust bent van je gedachtenpatronen, hoe beter je in staat bent om de juiste keuzes te maken. Om op tijd gas terug te nemen, om nee te leren zeggen, om voor jezelf op te komen, om goed voor jezelf te zorgen. 

De bovengenoemde ademhalingsoefeningen kunnen je helpen om het zenuwstelsel meteen te kalmeren, en in die zin werkt de yoga dan ook direct voor je. Maar echte bewustwording door meditatie en yoga oefeningen heeft tijd nodig. Je kunt niet na een aantal maanden of zelfs niet na een aantal jaar yoga verwachten dat je ‘immuun wordt voor stress.’ Zelfs niet van je yogadocent 🙂

© All rights reserved

Made with ❤ by Lieneke

Scroll naar boven